Khi mở mắt và khi nhắm mắt

Nghĩ về quá khứ, đã bao lần mình thầm hối tiếc vì đã bỏ ra quá nhiều thời gian để tương tư, nhớ thương, hẹn hò, mơ mộng, khóc lóc, đau khổ, tuyệt vọng vì chuyện tình cảm. Không biết mình đã tiêu tốn bao nhiêu thời gian của tuổi trẻ vì những điều như thế.

Rất nhiều lần, mình lo lắng khi thấy lũ em họ cứ lao vào hết người này đến người, thấy những cô bé cậu bé nhỏ xíu nắm tay nhau đi tung tăng trong tình yêu trẻ con. Nhưng dường như tuổi trẻ của chúng ta không ai nhận ra điều đó. Lại thêm những lời thúc giục vội vã của các ông nhà thơ, nhà văn, nhạc sĩ đa tình, "hãy yêu nhau đi", "yêu cho đến khi con tim thôi ngừng đập", làm chúng ta thêm ảo tưởng về tình yêu nam nữ. Thế là chúng ta tìm kiếm tình yêu, truy lùng tất cả những cơ hội lãng mạn nào có thể, lao vào đó như những con thiêu thân lao mình vào lửa. Chúng ta ngã vào nó, chìm đắm trong đó, vui sướng tột cùng và đau khổ tột cùng, để rồi lại rời khỏi yêu đương và đâm đầu vào một chuyện tình khác. Thật vô bổ biết bao.

Mình không nói rằng đừng có yêu đương gì cả. Mình muốn nói rằng: khi còn trẻ, hãy nên thận trọng trước mỗi cuộc yêu đương. Bởi thứ tình cảm mãnh liệt đó sẽ làm bạn đau, làm tốn của bạn thời gian, công sức có thể là cả mạng sống nếu không đủ tỉnh táo để điều tiết mối quan hệ của mình. Cho nên, đừng tự đẩy mình vào những chuyện tình cảm vớ vẩn. Đừng nghĩ rằng yêu cho vui, hẹn hò cho đỡ thời gian trống, nó sẽ làm ta mất nhiều thứ hơn ta tưởng.

Nghĩ rộng hơn, chuyện tình yêu đôi lứa đâu phải là tất cả của cuộc đời này. Đâu phải tìm kiếm một người bạn đời phù hợp là mục tiêu cao cả nhất của con người. Chúng ta thường dành quá nhiều thời gian để đi tìm một nửa, nhưng khi bạn đã tìm ra người mà mình tìm kiếm bấy nay và thật sự viên mãn trong tình  yêu, thì như thế có phải là đã đạt được tất cả mục đích cuộc đời đối với bạn không? Đối với mình, từ lâu mình đã biết, như thế là không đủ.

Nhiều người xem tình yêu nam nữ như trung tâm cuộc sống của họ, nhưng cuộc sống của con người không chỉ có thế. Chúng ta còn các mối quan hệ khác cần trân trọng, gia đình, học vấn, sự nghiệp, còn trách nhiệm với cộng đồng, xã hội và đất nước.

Người ta thường nói tình yêu đôi lứa giúp ta hưng phấn và làm việc tốt hơn. Nhưng thực tế là ngược lại, nhìn lại cuộc đời, những lúc yêu đương thường là quãng thời gian mình ít có hoạt động nhất, thành tích kém nhất. Do vậy, ta phải thận trọng và khôn ngoan, để chắc rằng người đang nắm tay ta kia là người xứng đáng để ta hy sinh những chi phí cơ hội khác trong đời.

Ngay cả trong hôn nhân cũng vậy. Bạn mình bảo rằng có không ít con cái của những cặp vợ chồng hạnh phúc là những người ít tham vọng và thành đạt. Chưa có nghiên cứu khoa học nào về điều này, nhưng phải chăng vì những cặp vợ chồng hạnh phúc thường mải dành thời gian cho nhau, dành nhiều sự quan tâm cho mối quan hệ của họ, mà lơ là trong giáo dục và định hướng cho con cái chăng? Điều đó không có nghĩa là chúng ta không nên tìm những người bạn đời phù hợp. Điều đó có nghĩa rằng hãy cân bằng mọi thứ, đừng để tình yêu đôi lứa làm trung tâm cuộc sống của ta. 

Nên nếu mình có thể quay lại quá khứ để trở về những đêm tối ngồi một mình và khóc hết nước mắt, hoặc nếu mình gặp những cô gái cùng tuổi với mình ngày xưa và đang đau khổ như thế, điều mình sẽ nói là: “Đừng khóc, vì sẽ có người yêu và trân trọng em nhiều hơn thế đang đợi em phía trước”. Điều mình không nói là: dù cho không có ai đi nữa, thì cũng không có cớ gì phải phí hoài một buổi tối thanh xuân của cuộc đời ngồi khóc cho người mà trong tương lai biết đâu lại chỉ là một người xa lạ.

Bạn bảo: “Dũng mở quán không phải vì thích tiền. Thực ra sống trên đời này đâu cần gì nhiều. Chỉ cần mỗi tuần tập yoga đều đặn là đủ thấy hạnh phúc rồi. Rosie biết đó, càng đơn giản càng dễ sống.” Mình gật gù. “Nhưng Dũng muốn làm cái gì đó khác. Cứ đi làm công bao nhiêu năm nay, cống hiến nhiều nhưng cũng chẳng được gì, Dũng muốn đóng góp của mình đem lại kết quả thực tế. Dũng mở quán này để có thêm tiền cho mấy việc từ thiện đang làm, rồi Dũng muốn ba má tự hào về mình”. Mình gật gù.

Bạn bảo: “Món này là món truyền thống nhà Dũng đó. Hồi còn nhỏ tiền lương giáo viên không đủ nuôi con, ba mẹ Dũng phải làm bánh ra chợ bán, ngửi mùi riết quen luôn.” Mình lại gật, trong đầu hiện ra cảnh ngày xưa thời má mình còn đi chăn vịt sau giờ dạy học, thấy chút đồng cảm. “Mấy em này là cùng quê với Dũng đó, tụi nó vào đây là oshin, Dũng kéo về coi quán cho Dũng, tạm thời trả tiền trọ cho tụi nó, rồi anh em nương tựa nhau làm lên”. Mình lại gật gù. "Sẽ cực lắm, nhưng mà cố lên nha". “Gia đình cũng không muốn Dũng làm, sợ khổ. Nhưng mà xác định rồi, năm ăn năm thua. Lường trước hết để nhào vào làm vì cũng không có gì để mất”. 

Bạn bảo: “Dũng có bí quyết đó”, và đưa cho mình tờ giấy A4 gấp đôi. Trong đó là những dòng chữ đánh máy công thức làm bánh bột lọc và bánh canh cá lóc của mẹ bạn. Chọn tôm loại vừa, cắt bỏ đầu rang đến khi ra màu cánh gián. Chọn xương loại có hình như cái vá nấu nước mới ngọt thịt. Những bí quyết gia truyền, đơn giản mà đặc biệt. Cuối trang giấy, có câu: “Nếu có gì không hiểu thì cứ hỏi lại mẹ nhé.” và dòng chữ viết hoa: “CHÚC CON TRAI THÀNH CÔNG”. 

Mình đọc đi đọc lại dòng cuối, tự nhiên cảm động. Nhớ lại câu nói: “Đằng sau một người đàn ông thành công là hình bóng của một... bà mẹ”.  Nhớ lại má mình trước mỗi dự định lớn lao nào của cuộc đời mình, đều viết thư vào động viên và chúc mình thành công. Nghĩ mới thấy rưng rưng trước trái tim người mẹ. Dù có đồng ý hay ngăn cản con cái mình trong những quyết định của cuộc đời cũng chỉ là muốn tốt cho con. Nhưng khi nó đã quyết định, thì hết lòng hỗ trợ, mong con mình đạt được ý nguyện.

Sau buổi thăm bạn về, mình đột nhiên có một cách nhìn khác. Trước đây, trước mỗi thông báo thích một trang sản phẩm dịch vụ gì hay bất kỳ dấu hiệu quảng cáo nào, mình thường có một chút khó chịu nhẹ. Nhưng giờ đây, mỗi khi có ai đề nghị mình like một trang nào đó của họ, mình bớt thấy ác cảm, bớt thấy bị làm phiền. Bởi vì ẩn trong mỗi đề nghị ấy là một nỗ lực làm giàu, một khát khao làm một cái gì đó khác, những trăn trở, suy nghĩ, lo sợ, quyết tâm của ai đó,  những mong đợi kỳ vọng của cha mẹ ai đó, và những dòng chữ viết hoa “CHÚC CON THÀNH CÔNG”.

Sau buổi thăm bạn về, mình đột nhiên nghĩ vu vơ về cuộc đời. Nghĩ về má, nghĩ về con của mình. Những người quyết định làm riêng đều là những người dung cảm. Mình thì chưa nghĩ đến chuyện tự làm kinh doanh. Nhưng những dự định lớn của cuộc đời mình, mình vẫn đang trì hoãn. Tự nghĩ phải đá đít mình để nhào vô hành động ngay. Để một ngày nào đó má mình có thể tự hào về mình. Để một ngày nào đó mình có thể nói với con mình: “Buổi chiều ngày hôm đó, mẹ đã nghĩ đến con, và quyết tâm thực hiện được giấc mơ của mẹ.” Mình muốn cuộc đời của mình lấp đầy bởi những điều khiến má mình có thể tự hào về con cái, và khiến con cái mình tự hào về mẹ. Cùng chung lý do với người bạn mở quán của mình.

Chúc thành công nha Dũng.

Chúc  thành công nha Rosie.

Có khá nhiều cách giải thích khác nhau về nguồn gốc và ý nghĩa của từ này.

Theo một số thành viên của diễn đàn TTVN, từ “phượt” lần đầu tiên được dùng bởi thành viên gạo cội Cao Sơn của diễn đàn này, tên thật là Nguyễn Vũ Anh, một luật sư, một nhà văn (bút danh Doãn Dũng), và là chủ một thương hiệu thời trang ở Hà Nội. Nguyễn Vũ Anh không giải thích ý nghĩa của Phượt, vì theo anh, như thế cũng giống như bắt con gà phải phân tích thành phần cấu tạo của quả trứng nó vừa đẻ.

Lại có ý kiến cho rằng Phượt bắt nguồn từ chữ “lượt phà lượt phượt”. Cách diễn đạt này khá nên thơ: người đi bộ vào lúc trời mưa, đường trơn, khoác áo mưa thùng thình. Khi đi bước ngắn phát ra tiếng sột soạt của áo mưa, nghe cứ như phát ra tiếng kêu lượt phượt, lượt phượt. Một vài lần đi chơi, những lúc như thế người tinh tế sẽ cảm nhận được cái tiếng sột soạt đặc trưng kia, và cảnh người đi bộ qua khúc đường đồi núi với cái phong cảnh mênh mang của đất trời, núi rừng trong cái thời tiết đặc biệt khó quên, nên sau này họ ngẫu hứng dùng tiếng tượng thanh kia để nói về những cuộc đi chơi tung tẩy. Lâu dần, "lượt phượt" được rút gọn thành "phượt", một danh/động từ chỉ sự đi lại, nhưng cũng chỉ thông dụng trong một nhóm nhỏ. Càng ngày nhóm đó càng phát triển và các thành viên cứ dùng cái từ này, vì lạ và độc đáo nên dễ nhớ. 

Một số người khác thì nghĩ rằng phượt là một từ lóng, kết hợp giữa “phịch” (fuck) và “vượt” (đi chơi xa, thoát khỏi tầm kiểm soát của phụ huynh).  Đối với những người này, Phượt đơn giản chỉ là gói đồ vào ba lô, chở “ghệ” trên xe máy tới một nơi nào đó xa xôi, và "phịch".

Nếu quả thật ý nghĩa ban đầu của Phượt là như trường hợp ở trên, thì đây là một trường hợp thú vị của ngôn ngữ, vì từ ý nghĩa tiêu cực, nó đã đi một chặng đường dài và chuyển hóa thành một từ được nhiều người sử dụng mà không có ý nghĩa tiêu cực. Theo định nghĩa của từ điển mở Wikipedia, Phượt là "đi du lịch dã ngoại bằng xe máy và ba lô", đây cũng là cách hiểu được nhiều người chấp nhận. Cách hiểu của mình cũng gần giống với  định nghĩa cả Wiki, phượt đơn giản là "du lịch bụi". Đi du lịch bụi là gì? Tức là đi kiểu tự túc, tự lên kế hoạch, hành trình, không sử dụng dịch vụ theo tour của các công ty du lịch.



Phượt thế nào?

Có nhiều cách hiểu khác nhau về Phượt, nên cũng có nhiều cách Phượt khác nhau.

Một số người phượt để tìm trai tìm gái, để thỏa mãn thú vui nhục dục của mình, phượt để tìm tình phượt. Người khác phượt để tạm xa xã hội loài người, lánh khỏi văn minh đô thị, tìm vui trong thiên nhiên.

Có người cuồng chân, phượt chỉ để đi, chẳng chuẩn bị gì. Một sáng mở mắt ra, xếp vài bộ quần áo, đón chuyến xe đò, thế là đi. Có người tìm hiểu thật kỹ, đọc bao nhiêu sách về văn hóa, con người, địa lý của vùng đất mình sắp tới, rồi mới bắt đầu hành trình.

Có người phượt để thoát ly khỏi thực tại ngột ngạt, đi để thoát khỏi sự kềm tỏa của gia đình, đi để tìm lối thoát. Cũng có người phượt để tìm lại chính mình, đi để tìm về nguồn cội, đi để trân quý gia đình và mái ấm.

Có người để ngọn gió lãng du đưa mình đi không vô định, không lên kế hoạch gì cụ thể, "the plan is there is no plan", lại có người vạch lịch trình chi tiết trước hàng năm trời, đến đâu, thăm chỗ nào, làm gì, ăn gì.

Có kẻ một người một ngựa độc hành khắp nơi. Người lại thích phượt cùng bè bạn, nhóm hội.

Đôi ba người mượn phượt để ăn chơi thác loạn nơi xa xôi hoang dã, làm trò khỉ cưỡi lên đầu tượng đá, rượu bia nhậu nhẹt gây tai nạn trên đường. Cũng không ít người khác vừa phượt vừa làm từ thiện, đem bánh kẹo quần áo tặng cho trẻ con nghèo miền núi, thắp hương mộ liệt sĩ trên nghĩa trang ven đường Trường Sơn.

Có người vừa phượt vừa xả, đi đến đâu rác tràn ra đến đấy. Có người xem phượt là một cách để bảo vệ thiên nhiên, đi cắm trại ở đảo đem theo bọc giấy nhặt rác tại bãi biển gom về đất liền, đi leo núi lấy rác ven đường dồn vào bao và bỏ vào nơi thu gom tại chân núi.

Có người phượt tốc hành, đi bằng hết những chỗ đẹp, đi như sợ thời gian trôi mất, cố thu lấy mọi cái hay, cái đẹp trong tầm mắt, để khỏi bỏ phí bất kỳ phút giây nào. Có người phượt nhẩn nha, vừa đi vừa nghỉ, đi chỗ này thấy thích dừng lại ở vài hôm, chỗ kia thấy thích ở chơi vài bữa, tìm cái đẹp "off the beaten track", ngắm bông hoa vệ đường, nhìn mặt trời xuống núi.

Có đi mới biết cách nào là thích hợp cho mình. Sau một thời gian phượt, ta sẽ biết phượt thế nào là phù hợp nhất với bản thân, cách phượt nào là tốt nhất cho ta trong điều kiện hiện tại.


Phượt là sao?

Đối với mình, phượt là cái cảm giác tự do hoang dã khi cưỡi trên lưng con ngựa sắt rong ruổi khắp nơi, đồng bằng sông Mekong, suốt miền nam Thái Lan, rồi đến đảo Bali.... Hít một hơi dài đầy gió trời tinh khiết, miệng hát vang bài hát ưa thích: "I will call you up. Every saturday night. And we both stay out. To the morning light. And we sing. Here we go again". Here we go again.

Phượt là cái cảm giác đau nhói trong lồng ngực khi nhìn ảnh chiếc xe đạp dựng trên triền núi dốc ở Great Ocean Road, là cái cảm giác ngất ngây khi ngắm hình núi non trùng điệp ở Grand Canyon và Yosemite, và không ngừng tự hỏi: "God, chừng nào con mới đến được đó, chừng nào con mới tận mắt chiêm ngưỡng nó?"

Phượt là cảm giác vui sướng muốn vỡ tim khi đắm mình vào phong cảnh tươi đẹp ở vịnh biển Tai Long Wan. Ngỡ ngàng nhận ra cuộc sống là một điều kỳ diệu, mà mỗi phút giây là một phép màu. Là tràn đầy lòng biết ơn vì có quá nhiều điều đẹp đẽ trên đời, vì mình được sống, được đi và được chứng kiến những điều tuyệt vời ấy.

Phượt là đi bộ gần mười cây số giữa đêm tối để đến một cái suối nước nóng hẻo lánh ở Coron, bước chân trên đoạn đường gập ghềnh đá sỏi không một bóng người, dưới sao trời lấp lánh và những tán dừa xào xạc, trong đầu ngân câu ca như lời nguyện cầu: "Chân ta đi hôn mặt đất nồng ấm. Tim ta say yêu con gió lang thang. Và tóc ta khát mãi trời xanh tươi".

Phượt là nằm lăn dài trên giường khi đạp xe liên tục suốt năm mươi cây số thăm Angko Wat. Tay chân thì mỏi rã rời, nhưng miệng thì cười rộng ngoác. Thấy hạnh phúc như muốn ôm ghì cả cuộc sống tươi đẹp vào lòng. Hạnh phúc tưởng như có chết ngay lúc đó cũng không thấy hối tiếc, mà lại muốn sống trăm năm để tôn thờ sự sống.

Phượt là đôi khi nảy sinh những mơ ước ngông cuồng, muốn đi khắp năm châu và thu hết vào tầm mắt những vẻ đẹp của cuộc đời, để rồi chia sẻ nó, bảo vệ nó và lưu giữ nó. Chỉ là ước muốn của một trong những linh hồn yêu tự do, liệu có gì là sai.

Phượt là biết rằng nguy hiểm mà vẫn làm. Hàng loạt vụ nổ súng giết người vẫn không cản được triệu người theo đuổi "giấc mơ Mỹ". Cũng như bao nhiêu cái chết rải dọc sườn núi cũng không làm nhụt chí những người ôm mộng chinh phục Himalaya. Phượt là lường trước những rủi ro trên đường đi, để chuẩn bị thật kỹ càng rồi sẵn sàng dấn bước.
Phượt cũng là vượt qua những rào cản với gia đình. Là cảm giác tức tối, vùng vằng như trẻ con khi nghe người thân rầy bảo: "Đi gì mà đi lắm thế, rồi sau này con sẽ phải hối tiếc khi phung phí thời gian và tiền bạc". Đôi khi muốn gào lên rằng: "Cuộc đời của con hãy để con quyết định." Để rồi khi bình tâm, lại mỉm cười ngẫm rằng gia đình chỉ làm những điều họ nghĩ là tốt nhất cho mình mà thôi, dù đó chưa hẳn là những gì mình muốn. Biết rằng mình sẽ không hối hận, biết rằng tuổi trẻ của mình không phải là vô ích. Và chia sẻ nhiều hơn, và chăm sóc nhiều hơn, để gia đình luôn tin tưởng và yêu thương khi mình lên đường.

Phượt cũng là đối mặt với những định kiến. Đôi khi bắt gặp ánh mắt chê trách của vài người quen biết: "Không lo lấy chồng đẻ con đi, cứ mãi rong chơi vô trách nhiệm thế kia rồi đến cuối đời lại sống già trong cô độc". Chỉ tự nhủ rằng quan điểm của con người thường dựa trên kinh nghiệm, hiểu biết và tính cách của họ. Những phán xét sẽ dạy thêm cho ta chữ nhẫn, và những định kiến ngày hôm nay sẽ nhắc ta nhớ để không làm tổn thương người khác như thế trong tương lai.

Phượt còn là những chiêm nghiệm cuộc sống rút ra từ những con đường. Hạnh phúc của người này có thể là an cư lạc nghiệp, hạnh phúc của người khác lại là được đi. Phượt để nhớ đến bài học cũ rằng ta nên tôn trọng những lựa chọn cuộc sống của người khác, rằng không bao giờ nên áp đặt quan điểm của mình đối với mọi người. Suy cho cùng thì tất cả chúng ta đều theo đuổi một mục đích chung, dù bằng những cách khác nhau. Và suy cho cùng thì chẳng ai quan tâm ta sẽ làm gì, chẳng ai chịu trách nhiệm đời ta thay cho chính ta. Vậy sao không làm điều mình say mê.


Phượt là sống.

Gọi nó là gì cũng được, phượt, du lịch bụi, hay đơn giản là đi. Tất cả chỉ đều chỉ khát vọng lên đường, mơ ước chinh phục những miền đất mới, được cảm nhận thấy mình đang sống, với tất cả sức lực và đam mê.

Phượt nên là một trong những sở thích của người trẻ. Cái ham muốn khám phá những điều mới lạ, cái háo hức say sưa được lấp đầy, cái táo bạo liều lĩnh, chút ngông cuồng điên rồ, đó là những đặc quyền của tuổi trẻ. Vậy sao không đi khi ta còn trẻ.

Phượt có khi là tiêu chí, là lẽ sống ở đời. Ăn cũng nghĩ đến phượt, ngủ cũng mơ về phượt, thậm chí khi đang ngâm mình trong bồn tắm ở nhà cũng tưởng về lúc đằm người trên hồ thiêng Mapam Yumco của Tây Tạng.

Nên đôi khi, thấy những gia đình cứ khư khư giữ con trong nhà, nghe những bình phẩm thiếu tế nhị về các cô nàng thích du lịch bụi một mình, mình lại buột miệng lẩm bẩm: "What the... Phượt".