Khi mở mắt và khi nhắm mắt

Khi mình nói với một người bạn rằng mình sắp ra một quyển sách, bạn ấy đáp lại với sự hào hứng tương đương như việc nghe nói mình sắp mua một chiếc áo mới, kiểu kiểu như: ờ, vậy hả, rồi sao? Hụt hẫng năm giây. Dần dần, mình nhận ra rằng chẳng có ai phấn khích khi nghe chuyện đó ngoài má mình và một vài người bạn rất thân của mình.

Thì cũng đúng, ra sách bây giờ dễ như không, chỉ cần tập hợp vài bài báo, hoặc vài post Facebook hoặc blog này nọ là thành sách. Viết chục ngàn chữ cũng thành sách được. Và sách bây giờ tràn ngập thị trường, chất lượng trên trời dưới đất đủ kiểu. Vậy thì tin mình ra một quyển sách có gì là ghê gớm với người khác đâu.

Nhưng với bản thân mình, đó là đánh dấu của một quãng đường dài. Có những khoảng thời gian tăm tối trong tuổi trẻ, ước mơ này dường như đã xa khỏi tầm với. Có những đêm mình giật mình tỉnh giấc lúc hai ba giờ sáng, nằm thở dài lăn qua lăn lại, tự hỏi ta sẽ làm chi đời ta. Có những ngày mình chẳng biết rồi phải đi đâu làm gì. Đổ hết sức cho công việc tại công ty, được mọi người công nhận và khen ngợi, vậy mà sau giờ làm, thấy mình chỉ là một kẻ nhạt nhẽo, thấy trong lòng một nỗi trống rỗng, vô vị.

Viết đã là đam mê của mình từ thuở bé. Nhưng rồi đi học, rồi đi làm, rồi những lo toan vặt vãnh thường ngày nó kéo mình đi. Đôi khi tình cờ bắt gặp những người mình biết giờ đã có tên tuổi trong văn đàn, thấy dằn vặt và ghen tỵ ghê gớm. Đôi khi trong những ngày tăm tối ấy, vật lộn giữa cơm áo gạo tiền và ước mơ được viết, mình đã từng nghĩ đến việc viết thư hỏi J. K. Rowling làm thế nào để bà có thể viết xuyên qua nỗi đau về việc mất đi người thân, ly dị, và gia cảnh khánh kiệt như thế. Mình đã muốn xin lời khuyên của Khaled Hosseini làm thế nào để ông hoàn thành những tiểu thuyết đầu tay khi vẫn làm bác sĩ toàn thời gian. Rồi mình nhận ra, họ cứ viết thôi, tìm tất cả mọi thời gian rảnh rỗi của mình và viết, lúc ru con ngủ, sau giờ làm việc, trước giờ đến sở làm.

Nhiều bạn bè đã đề nghị mình viết một quyển sách từ những bài notes. Nhưng mình muốn nhiều hơn thế. Mình đã dặn lòng nếu không đem đến được cái gì mới mẻ, hữu ích cho bạn đọc, thì mình sẽ không viết. Và mình đã đổ mồ hôi sôi nước mắt để đánh đổi lấy "cái mới mẻ" đó. Những giờ ngồi nghiên cứu hết quyển sách này đến quyển sách khác để tìm tư liệu cho một vài đoạn ngắn. Những đêm mình chỉ ngủ hai ba tiếng rồi lại thức dậy viết tiếp. Những lúc đầu óc mình rã rời, mệt mỏi và chả có bất kỳ một ý tưởng gì. Nhưng mỗi khi bế tắc, cứ nghĩ tới việc cầm được quyển sách trên tay, nghĩ người đọc sẽ trông chờ ở mình điều gì ở chỗ ấy. Là mình lại có ý tưởng viết tiếp.

Ngày đầu tiên bắt đầu viết và chia sẻ trên Facebook, mình đã chưa bao giờ có ý định về việc viết sách. Khi ào ạt được bạn bè kết bạn vì bỗng dưng nổi tiếng, mình cũng chưa bao giờ nghĩ sẽ làm cái gì nghiêm túc với tình yêu con chữ. Nhưng cứ tiếp tục viết, rồi ý tưởng nảy sinh, rồi những đề nghị làm sách gửi đến mình ngay lúc mình có ý tưởng rõ ràng về quyển sách đầu tay. Đã không nghĩ là mình làm được. Nhưng cứ bắt tay vào làm. Tiếp tục từng ngày. Cuối cùng cũng đến nơi.

Bởi viết sách là ước mơ cả đời của mình, à không những của mình, mà là của cả má mình. Nên mình dốc hết tâm nguyện để hoàn thành nó. Mình bỏ qua những lời hẹn hò rủ rê, mình nói không với hồ bơi và thăm thú bạn bè, mình hy sinh giấc ngủ, dốc toàn bộ tâm lực cho nó. Rồi mình thấy mình lớn lên cùng với việc viết. Mình thấy mình hết là một kẻ nhàm chán và tẻ nhạt. Mình thấy mình tràn đầy, vui tươi, và mãn nguyện. Bạn mình bảo khi một người có thể bước vào vòng tròn đam mê của người đó, thì họ sẽ cảm thấy hạnh phúc và tỏa sáng. Quả tình thế, mình hiện tại không có nhà riêng, xe hơi, mình không có bằng thạc sĩ, tiến sĩ, mình không có chồng để yêu, có con để bồng. Nhưng mình có "em", quyển sách đầu tiên của mình, thế đã là đủ đầy rồi. Thế là đã đủ cho hạnh phúc của mình.

Trong thời đại kỹ thuật số, mình ngày càng nhận ra sức mạng thực sự của thế giới mạng. Quả tình là nếu không có Facebook thì có thể mình đã không làm được điều đó. Được nhiều người biết đến cũng nhờ một bài viết trên Facebook, có thêm nhiều mối quan hệ thân thiết ngoài đời, nhiều ý tưởng mới, cũng nhờ bạn bè Facebook. Gợi ý hợp tác xuất bản đến từ một bạn Facebook. Và mình có lẽ sẽ không đủ tự tin để viết nếu không có những lời động viên từ mấy ngàn người bạn trên Facebook này. Mạng thì ảo mà tình người thì thật. Chắc những người bạn ấy cũng không ngờ rằng, mỗi lời khen ngợi của họ tiếp thêm cho mình động lực để viết tiếp. Mình thật lòng biết ơn.


Nhớ hồi mình làm khóa luận tốt nghiệp, cũng đã đổ nhiều công sức nghiên cứu để cho ra một công trình nghiên cứu tốt nhất có thể. Cô hướng dẫn cũng bảo đó là một trong những khóa luận tốt nhất cô hướng dẫn trong năm và chờ đợi số điểm cao nhất. Không ngờ ngày bảo vệ khóa luận, mặc dù được nhận xét là nội dung mới mẻ và và viết xuất sắc, nhưng lại suýt bị đánh rớt chỉ vì lý do là: "đề tài không phù hợp với chuyên ngành đào tạo", mặc dù đề tài đã được trưởng bộ môn nghiệp vụ duyệt từ mấy tháng trước, và trưởng bộ môn nghiệp vụ lại ngồi ngay trong hội đồng mà im lặng từ đầu đến cuối chả có tiếng nào, chắc cô cũng chưa hề đọc qua khóa luận.

Bây giờ, với quyển sách đầu tay, mình cũng không biết nó có bị như vậy sau khi mình đã cố hết sức hay không. Có bị chết yểu ngay khi vừa ra đời vì không ai quan tâm và rơi vào tay "đội quân bán xôi", hay bị cộng đồng mạng lan truyền cơn sóng giận dữ rồi ném đá cho đến chết, hay là may mắn rơi vào tay những người hiểu nó, yêu quý nó, và bỏ qua cho những khiếm khuyết của nó. Mình không biết. Cũng như mình chưa bao giờ hết hồi hộp, hết lo sợ chờ xem những bài post trên Facebook rồi sẽ được đón nhận thế nào. Nhưng mình không hề biết được kết quả như thế nào.

Mà thực ra, việc của mình đã xong rồi. Mình đã cố hết sức để hoàn thành nó. Mặc dù nếu được làm lại thì mình sẽ thay đổi một tí, gửi sách cho nhiều bạn bè để đọc hơn và góp ý cho mình, chứ không phải im im ngồi làm một mình như trước, nghĩ lại thấy mình ngu dễ sợ. Nhưng mà mình đã cố hết sức rồi. Việc "đứa con" của mình có sống sót hay không giờ không nằm trong tầm tay của mình nữa. Mình tin vào câu nói: tận nhân lực, tri thiên mệnh. Và mình cũng tin vào câu: xưa nay nhân định thắng thiên cũng nhiều. Quyển sách này không gì hơn là sự đánh dấu của một kẻ bình thường đạt được ước mơ của mình nhờ lao động chăm chỉ.

Những ngày tăm tối đã qua. Mình đã đi được một quãng đường dài. Giờ là lúc ngồi nhấp một chén trà thơm lừng bạn mình gửi tặng, và nhâm nhi tiếp một quyển sách hay.

Mình vừa đi ăn đám cưới một người chị bạn cũ về. Rất lâu rồi mới đi ăn cưới.

Mình có rất nhiều kỷ niệm không vui về các đám cưới.

Một lần đám cưới người đồng nghiệp cũ mình ở tuốt quận 5, mình chạy xe đến đó. Lạc đường. Rồi vào. Ngồi. Im lặng. Cái cảm giác cô độc trong đám cưới đó vẫn đi theo mình đến tận bây giờ.

Lần trước đám cưới một chị bạn cũ. Đi cùng chị ở chung nhà. Đến nơi chị chạy qua ngồi chung với những người khác. Mình ngồi một mình, may có bạn Duy ngồi chơi nói chuyện với mình. Cả buổi thấy mọi người ép nhau uống. Thấy anh sếp cũ mặt nhăn nhó mệt mỏi khi có người đến cụng ly. Rồi cũng phải uống. Không vui vẻ gì cũng phải uống. Những cái bụng bia căng phồng nặng nhọc. Mình ngồi, suốt buổi thấy không khác gì bị chết đuối. Ngớp ngớp. Ngộp thở. Đến cuối buổi có anh Hiếu đen đến bắt tay chào mình. Cả công ty hồi đó chơi thân nhất với anh Hiếu. Mà cũng chỉ Hiếu đen hiểu mình bây giờ. Mình mừng rỡ nắm lấy tay ảnh. Cái bắt tay ấm nóng dịu dàng đó như cứu mình trồi lên khỏi mặt nước.

Chẳng biết từ khi nào mình đâm ra ghét đi các đám cưới truyền thống. Nói ra thì mình biết cô dâu chú rể, những người bạn của mình buồn. Mình không ghét họ, mình chỉ ghét cái việc tô tô trét trét diện đầm diện váy rồi ào ào chạy đi ăn cưới, mình ghét cái bầu không khí ngộp thở, nhạc dội ầm ầm điếc tai, người ta ăn ăn uống uống rồi ra về trong vội vã. Đám cưới duy nhất gần đây mà mình thấy vui là đám cưới của anh Vũ. Còn lại, như đám cưới của chị bạn mình mới đây. Tình thân không đi không được. Mà đi xong lại thấy mệt nhoài.

Bởi vậy mình rất ít đi đám cưới. Nhưng không phải là do mình tránh. Những chuyến đi cứ kéo mình mãi ra khỏi cái cuộc sống thường trực. Bạn cũ mời đám cưới, xin lỗi mày bữa đó tao không ở Việt Nam. Đồng nghiệp mời đám cưới, chết cha cuối tuần này em phải đi Bangkok.

Mình từng xem Up in the air. Không biết người khác thấy thế nào về phim đó, nhưng mình thấy như thấu hiểu sâu sắc cái cảm giác cô độc của người đàn ông, khi trải đời mình trên những chuyến bay, lại thấy những mối liên hệ của mình với mặt đất sao mà quá mong manh. Bởi vì mình cũng nhiều lần trải qua điều đó. Mình đi quá nhiều, có những chuyến đi nằm ngoài mong muốn. Những lúc bạn bè cũ gọi cà phê cà pháo máy mình không liên lạc được. Một lần, hai lần, rồi rốt cuộc chả ai trong đám bạn cũ thèm liên lạc với mình. Mọi mối dây cũ cứ mất dần đi.

Mà cũng bởi vì mình không còn nhiều điểm chung với bạn bè cũ nữa. Mình vốn là một đứa hay tự cô lập. Bây giờ, mình lại thấy mình khác đi nhiều so với bạn cũ. Mình đọc nhiều, mình đi nhiều, một số bạn cũ ít đọc ít đi, gặp lại chẳng biết gì để mà nói, nói ra sợ bị chửi là show hàng. Một số người khác cuộc sống gói gọn trong không gian gia đình. Gặp lại họ cứ hỏi mình bao giờ lấy chồng. Chẳng lẽ suốt đời sống một mình như vậy. Ít nhất không lấy chồng thì cũng phải có con. Như bạn thân hồi cấp III của mình mới đây, gọi điện chửi, mày cứ sống hoài như vậy sao Nguyên, cứ rong chơi hoài vậy sao, phải lập gia đình, phải ổn định đi chứ. Mình chả biết nói thế nào. Mình tôn trọng cách người ta sống, nên mình cũng chỉ mong người khác để mình sống theo cách của mình.

Mình gặp lại nhiều bạn cũ trong đám cưới mới đây. Có một người bạn từng chơi với mình rất thân thiết. Nhưng giờ không còn nữa. Gặp lại chả biết gì để nói, nên mình cũng chả nói gì. Sáng nay trên Facebook, bạn viết: "Có những người cứ tưởng như là đại sứ thân thiện ấy, nhưng ngoài đời mới thấy bộ mặt thật ra sao". Ý là bạn bảo sao trên Facebook ai hỏi gì mình cũng trả lời, mà mới đây nhất là trả lời về việc phát hành sách ấy. Nhưng bạn trách sao gặp bạn mình lại lạnh tanh.

Là sao ấy nhỉ? Đã từ lâu rồi cuộc đời của mình và bạn như rẽ ra làm hai hướng, không hề có điểm chung. Đã từ lâu mình chẳng nói chuyện gì với bạn, khi nào bạn quan tâm hỏi thì mình trả lời. Mình là đứa không giỏi về giao tiếp, mà mình cũng chẳng cố gắng nói chuyện gượng gạo làm gì. Nên bị bạn coi là giả tạo kể cũng không phải là sai.

Mình từng trích dẫn một câu của travel blogger Liz Carlson rằng: lựa chọn một cuộc sống lữ hành có thể sẽ khiến bạn bị trở nên cô lập. Cuộc sống của một người viết cũng cô độc. Những ngày ngồi đóng cửa trong phòng khách sạn ngồi sửa sách trong lúc mọi người trong công ty vui chơi tắm biển, khi quay lại, mình thấy mình như lạc loài khỏi đám đông. Những lúc ngồi lì ở nhà ngồi viết, bước ra ngoài, thấy như mình vừa tách biệt khỏi phần còn lại của thế giới. Sau những giờ tự cô lập, rồi mình phải nỗ lực hòa nhập vào cộng đồng.

Lữ hành là một công việc đơn độc. Viết lách cũng là một công việc đơn độc. Cuộc sống của một kẻ vừa lữ hành vừa viết lách như là nhân đôi cô độc. Mình không buồn. Ở đời, cái gì cũng có cái giá của nó. Để có được những niềm vui trên đường và từ viết, mình phải đánh đổi. Những giờ trong cô độc, là những giờ mình học được nhiều thứ trên đời.


Gió sớm lại nổi lên. 

Một lần mình đọc thấy chú Nguyễn Nhật Ánh kể chuyện ngày xưa chú làm việc với báo Mực Tím, cho ra đời mục Bắt giò truyện ngắn. Mỗi tuần, báo đăng một truyện ngắn do chú viết, trong đó có một chi tiết không hợp lý. Bạn đọc nào phát hiện được chi tiết này và gửi thư đến báo thì sẽ được quà. Chú kể bạn đọc thì thích chuyên mục này lắm, còn chú thì cực kỳ hãi hùng. Vì mỗi tuần bạn đọc chờ nhận quà. Còn chú mỗi tuần lại ngồi khổ sở vắt chân lên trán nghĩ: viết gì bây giờ, viết gì bây giờ.