Dạo này
nhận được không ít câu hỏi làm mình hơi "bình mực", kiểu chị ơi cho em list
phim, cho em link phụ đề phim chuẩn, chị ơi dịch giùm em câu này,... Nói chung
mình sẵn sàng trả lời các câu hỏi, sẵn sàng giúp đỡ các bạn trẻ trong quá trình
tự học. Nhưng vấn đề là cách hỏi như thế nào, vì những câu hỏi không có sự đầu
tư làm tốn thời gian của cả hai bên. Trừ trường hợp bạn bè thân thiết hoặc gia
đình mình, thì có quyền hỏi nhảm tám vu vơ với mình. Chứ tự dưng không quen biết
mà nhào vào hỏi mấy câu như thế thì thực sự không phù hợp. Thử tưởng tượng mình
đã nấu một bữa ăn rất hoành tráng và dọn tất cả các món lên bàn rồi, chỉ còn
việc lấy đũa và ăn thôi, thế mà bạn ấy cũng bảo: chị ơi đũa đâu, lấy cho em. Đến
chồng mình (ấy là trong trường hợp mình chịu lấy chồng) mà hỏi câu đó có khi còn
bị phang vào mặt chứ đừng nói. Mấy lần ngồi café nói chuyện với nhỏ bạn chuyên
về du lịch bụi, hai đứa cũng than thở về những câu hỏi/yêu cầu khiến bọn mình
không hề muốn trả lời, kiểu như một số bạn hở tí là hỏi, đụng cái là yêu cầu,
không tự tìm hiểu gì cả ấy.
Cách đặt
câu hỏi là một kỹ năng phụ cần thiết trong con đường tự học, đặc biệt quan trọng
trong thời đại ngày nay. Vì không như thời xưa người học trò phải trèo đèo lội
suối tầm sư học đạo, thì bây giờ là thời ra ngõ gặp chuyên gia, ở đâu cũng gặp
người giỏi hơn mình, chỉ cần click chuột là sẽ tìm ra những người tài năng trong
các lĩnh vực mà ta tìm kiếm (có thể đưa ra hàng đống ví dụ mà sợ bảo mình PR nên
là thôi). Và internet giúp cho việc tiếp cận những người như vậy dễ dàng
hơn.
Tuy không
phải là chuyên gia, nhưng mình nhận thấy rằng hầu hết những người như vậy đều
khá thông minh, có kỹ năng tốt, có kiến thức và khá nhiều bí kíp thành tài. Phần
lớn trong số họ đều nhiệt tình thân thiện, sẵn lòng chia sẻ, giúp đỡ và giải đáp
các vướng mắc. Vì họ thực lòng mong muốn người khác cũng được như họ, miễn là
bạn không trở thành đối thủ và quay lại nói xấu họ. Nên nếu gặp khó khăn gì, thì
việc tham khảo ý kiến của những người như thế thật sự hữu
ích.
Tuy vậy,
điều quan trọng là cách hỏi như thế nào để đem lại cho bạn những điều bạn muốn.
Chủ đề của
bài này sẽ là: "Làm thế nào để hỏi?". Bài này được
mình viết lại dựa trên ý tưởng trong một bài blog của Josh Kaufman, một tác giả
rất thú vị.
Đầu tiên,
những câu hỏi thiếu kinh nghiệm sẽ là mẫu: “Chào anh chị, [gõ vào câu chuyện],
em nên làm thế nào bây giờ?”, hoặc là mẫu: “Em đang định làm [A, B, C, D]. Anh
chị thấy thế nào?” Những câu hỏi kiểu như vậy thường được gửi đi không có hồi
đáp, bởi vì nó không đưa ra được bối cảnh chung hoặc cái nhìn toàn cảnh để cho
ra lời khuyên đúng đắn, hoặc là nó bắt người trả lời phải quyết định thay, phải
chịu trách nhiệm cho bạn và vô tình gây áp lực cho họ. Nên thông thường người ta
chẳng buồn trả lời câu hỏi của
bạn.
Có một số
điều cần lưu ý để cho ra những câu hỏi tốt, và có được lời giải đáp hữu
ích.
Thứ nhất,
không phải bất kỳ người nào trông có vẻ tài giỏi cũng có thể trả lời vấn đề mà
bạn đang quan tâm, họ có thể rất xuất sắc, nhưng họ không toàn diện và không
phải là chuyên gia trong mọi lĩnh vực. Do vậy, để chắc chắn rằng họ là người mà
chúng ta cần hỏi, một câu mở đầu tốt nên là: “Chào anh/chị, em đang tìm kiếm
thông tin về lĩnh vực A, và em biết được anh/chị qua trang B nào đó. Em đang có
một số vướng mắc và không biết anh/chị có phải là người phù hợp để hỏi về vấn đề
này không?”. Những câu hỏi như thế này đưa ra thông tin về lĩnh vực mà bạn quan
tâm, và giúp người được hỏi dễ dàng giúp đỡ bạn, hoặc chỉ cho bạn một người khác
mà họ biết tốt hơn, và nó giúp tiết kiệm thời gian của cả hai
bên.
Thứ hai,
thông thường các chuyên gia sẽ không trả lời những câu hỏi vu vơ không liên quan
gì đến lĩnh vực mà họ quan tâm, hoặc những câu hỏi quá đơn giản, hoặc những
thông tin mà bạn có thể dễ dàng tìm thấy trên internet. Cho nên, hãy xác định
bạn muốn biết rõ điều gì và đầu tư cho câu hỏi của bạn để có câu trả lời phù
hợp.
Thứ ba, họ
sẽ không hài lòng nếu thấy bạn không tìm hiểu trước về họ, và đưa ra các câu hỏi
không phù hợp, hoặc trùng lặp với những thông tin mà họ đã chia sẻ trước đó. Để
chứng tỏ rằng bạn đã nghiên cứu kỹ về những chia sẻ, quan niệm của họ, dạng câu
hỏi như sau tốt hơn cho cả hai: “Dựa trên câu nói của anh chị về A ở B, có vẻ
như C là đúng. Điều đó có chính xác
không?”
Thứ tư,
người ta sẽ không sẵn lòng giúp đỡ nếu bạn không cho thấy được sự nỗ lực, tự
thân vận động trên quá trình tìm tòi đi lên của mình. Cho nên, hãy cho thấy rằng
bạn đã nỗ lực để giải quyết vấn đề của mình trước khi hỏi, chứ không yêu cầu họ
giải quyết vấn đề của riêng bạn, hoặc đòi hỏi họ phải dọn cả bàn tiệc lên và
phục vụ bạn đến những điều nhỏ nhất. Do đó, hãy hỏi: “Em đang cố gắng làm A, và
em đang gặp phải một số khó khăn Cho đến nay, em đã thử B và ra kết quả C, và D
với kết quả E. Giờ em đang bị bí. Nhờ anh chị gợi ý giúp
em”.
Thứ năm, họ
rất không thích khi bị yêu cầu phải lựa chọn, quyết định cái gì đó thay cho
người khác, nó khiến họ có cảm giác phải chịu trách nhiệm. Cho nên, câu hỏi hay
khi cần một lời khuyên là: “Em đang làm A. Ưu tiên của em là B, C và D. Em đang
cân nhắc về E, nhưng em không chắc nó là lựa chọn tốt nhất. Nếu anh chị có thời
gian, em sẽ rất cảm ơn nếu anh chị cho em vài lời khuyên về điều
này”.
Khi nhờ
người khác giúp đỡ, tư vấn cho bạn cái gì đó, hãy nói thật chính xác về những gì
bạn đang làm, những gì bạn đang hướng đến, ưu tiên của bạn. Người được hỏi không
thể đọc được những suy nghĩ trong đầu bạn hoặc những gì quan trọng đối với bạn
đâu. Hãy làm rõ rằng bạn đang hỏi lời khuyên hoặc góc nhìn của người trả lời,
chứ không phải yêu cầu họ quyết định thay
bạn.
Cuối cùng,
vì bạn đang yêu cầu sự giúp đỡ, nên hãy lịch sự nhất có thể.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét